Web’de bilgi edinmek, işlem gücü ve zaman alır. Verilerin bir sunucudan diğerine geçmesi gerekir. Önbelleğe almanın kullanılması bu süreyi ve kaynak kullanımını azaltır.
Önbelleğin ne olduğunu yanıtlamak bağlama bağlıdır. Genel olarak, önbellek, sık kullanılan verileri kaydetmenin ve hızlı bir şekilde geri çağırmanın bir yoludur. Önbelleğinizi yönetmek, özellikle WordPress kullanırken, sorunsuz, hızlı çalışan bir site ile sinir bozucu derecede yavaş bir site arasındaki fark olabilir.
Bu makalemiz “Cache (önbellek) nedir?” sorusuna cevap verecek ve kendi web siteniz üzerinde bunu nasıl yöneteceğiniz konusunda size fikir verecektir.
İçerik Tablosu
Cache (Önbellek) Nedir?
Cache (önbellek), bir uygulama veya web sitesi tarafından işlenen verilerin daha sonra kullanılmak ve tekrar ihtiyaç duyulduğunda hızlıca getirilebilmesi için saklanmasıdır. Uygulama, Web siteler ve temel teknolojilerinin önbelleği çok fazla kullandığını göreceksiniz. “cache alma“, “önbelleğe alma” kaydedilen verileri saklama ve geri çağırma işlemi için kullanılan terimdir.
Önbellek Web Sitelerini Optimize Etmenize Nasıl Yardımcı Olabilir?
Bilgisayar teknolojisi sürekli gelişmektedir. Diğer bir deyişle, bellek, sabit disk alanı ve bu tür diğer bilgisayar işleme öğelerinin boyutu hızla artmaktadır. Kişisel bilgisayarlarımızda yüksek Gigabayt (GB) RAM görmek artık normal.
Modern web geliştirme ve ilgili teknolojiler sitenizi işlevsel hale getirirken, kod yerleştirme talepleri nedeniyle web siteleri de ağırlaşıyor. Bu, yalnızca son kullanıcı için daha fazla işlem gücü gerektirmez, aynı zamanda daha sağlam bir sunucuya ve uyum sağlayacak teknolojiye de ihtiyaç duyar. Bellek (ve önbelleğe alma) olmadan, yükleme hızları yavaşlar.
Bu nedenle, Arama Motoru Optimizasyonu (SEO) yaparken, sayfa hızının web sitelerini sıralamak için öncelikli faktör olduğunu uzun zamandır biliyoruz ve buna yönelik adımlar atmamız gerekiyor. Kesin olarak bilinmemekle birlikte, bir sitenin Arama Motoru Sonuç Sayfalarında (SERP’ler) yerleşimine etki eden sıralama faktörleri, site hızına ilişkin referansları içerir.
Kullanıcı Deneyimi (UX) ile ilgili olarak, yapılan bir ölçümlerde, kullanıcıların yalnızca iki saniye bekledikten sonra bir sayfayı terk edebileceğini göstermektedir. Bu, birkaç sorunu gündeme getiriyor:
Hemen çıkma oranını (Bounce Rate) da içeren Google RankBrain optimizasyonunuzun yerinde olması gerekir; Aksi takdirde SEO çabalarınız suya düşer.
Daha hızlı bir site yükleme hızı, hemen çıkma oranınızı kontrol altında tutmanıza yardımcı olur.
Sitenizin UX’i (Kullanıcı Deneyimi), sitenizin en kritik unsurlarından biridir.
Önbelleğe alma, sayfanızın yüklenmesi için gereken süreyi azaltarak tüm bu alanlarda yardımcı olabilir. Dahası, sitenizin kullandığı kaynaklar daha düşük olacak ve daha fazla etki yaratacaktır.
Genel olarak, en alakalı ve güncel bilgilerle hızlı yüklenen bir site diğerlerinden daha iyi performans gösterecektir.
Ardından, önbelleğe alma ile karşılaşabileceğiniz bazı sorunlara bakacağız.
Önbelleğe Alma Bazen Nasıl Sorunlara Neden Olabilir?
önbelleğe almakla ilgili ana endişe, çok iyi çalışan bir önbellek uygulamaktır. Birçok küçük site (veya en azından kurumsal olmayanlar) için büyük ve sık bir önbelleğe alma döngüsü gerekli değildir.
Diğer taraftan, yeterince (veya doğru şekilde) önbelleğe alınmayan bir strateji ve uygulama, eski bir sayfa göstermenize sebep olabilir. Bu sorun bazen WordPress web sitelerinde olabilir. Ancak, bunun üstesinden gelmek için püf noktaları ve ipuçları var.
Elbette, bir sayfanın daha eski, önbelleğe alınmış bir sürümünü sunmak sorunlara neden olabilir. Bilgilerin düzenli olarak güncellemesi gereken bir pandemi kaynak sitesi düşünün. Doğru uygulanamamış bir cache nedeniyle bu sayfanın nasıl etkilenebileceğini düşünürsek, doğru noktaya odaklanıyoruz demektir. Önbelleğe alırken, düzenli ve güncel cache almanın önemi burada öne çıkmaktadır.
Bu dezavantajların etkisini azaltmak veya ortadan kaldırmak için önbelleğe alma kurulumu basittir. Buna daha sonra gireceğiz.
Önbelleğe Alma Kullanan Web Sitesi Teknolojileri
Önbelleğe almanın genel olarak bilgi işlem genelinde birkaç farklı yolla nasıl dahil olduğunu zaten not etmiştik. Yine de, bu makalede CPU ile ilgili olmayan önbelleklere bakıyoruz. Örneğin bilgisayarınızın özelliklerini tekrar kontrol ederseniz, işlemci çipinde genellikle birkaç megabayt (MB) önbellek bulunduğunu fark edeceksiniz:
Bu önbelleğe alma, mobil cihazlar için de geçerlidir.
Ancak sunucular üzerindeki önbelleğe alma işlemlerini incelediğimiz için burada kullanan teknolojilere göz atalım:
- Tarayıcılar – Bir tarayıcı önbelleği, cache teknolojisi söz konusu olduğunda aklınıza gelen ilk şeydir. Bir sonraki aramada daha hızlı yükleme için düzenli istekleri önbellekte saklar.
- Cihazlar – CPU’lar bu makalenin kapsamı dışında olsa da, cihazdaki tarayıcılar ve uygulamalar, verileri önbelleğe almak için genellikle sabit diskte depolamayı ve RAM’i kullanır.
- Uygulamalar – Evet, uygulamalar ayrıca sık kullanılan verileri depolamak için bir önbelleğe sahip olabilir. Yine, bu, verileri önbelleğe almak için CPU üzerinde olmayan cihazdaki depolama alanını kullanacak.
- Sunucular – Önbelleğe alma için bazı sunucu verileri, daha hızlı yürütme ve işleme için depolanabilir ve geri çağrılabilir.
- Etki Alanı Adı Sunucusu (DNS) Önbelleğe Alma – Önbelleğe alma için odaklanmış bir uygulama. Burada yer alan makineler DNS verilerini önbelleğe almaktan başka bir şey yapmaz, bu sayede bir web sitesi ziyaret edilirken DNS adresi çözümlemek yerine cache’de tutulan bilgiye hızlıca erişilir. Bu, sunucuların verileri aktarabilirken sorunsuz bir işlem sağlamasını kolaylaştırır.
Devam etmeden önce, önbelleğe almayla ilgili teknolojiyle ilgili birkaç noktaya değinmekte fayda var.
Örneğin, çerezleri (cookie) saklamanın web sayfalarını önbelleğe almaya benzer olduğunu düşünebilirsiniz. Birçok yönden, bu doğrudur. Örneğin çerezler, tarayıcı tarafından tetiklendikten sonra bilgisayarınızda depolanır. Buradaki fark, çerezlerin sayfa durumundan ziyade sizinle ve kullanımınızla ilgili bilgileri depolamasıdır.
Bir İçerik Dağıtım Ağı (CDN), kağıt üzerinde önbelleğe alma ile aynı şeyi yaptığı için daha karanlık suları temsil eder. CDN, siteyle doğrudan çalışmak yerine tüm web sitesini bir dizi statik dosya olarak saklar. Bu nedenle, yüzeyde önbelleğe almanın ayırt edici özelliklerine sahip olsa da, hızlı çalışması için hala önbelleğe alınması gereken web sitelerini depolamanın ve sunmanın farklı bir yoludur.
WordPress Önbelleğe Alma İşlemini Nasıl Yapar?
WordPress’e olan sevgimize rağmen, en hızlı platform değil. Siteniz için WordPress kullanıyorsanız, hızlı bir deneyim sunmaya yardımcı olması için cache alma eklentileri kullanmanız gerekir.
WordPress önbellek eklentileri alanında birçok çözüm mevcuttur ve bir seçim yapmak zorunda kalmak bunaltıcı olabilir. Ancak daha önce yayınladığımız wordpress siteniz için en iyi 5 cache eklentisi içeriğimizi inceleyebilir, sizin için en uygun olan eklentiye karar vererek kurulum ve ayarlarını içeriğimiz sayesinde sorunsuz yapabilirsiniz.
Önbelleğinizi Nasıl Temizlersiniz?
En yaygın ihtiyaçlardan biri, önbelleğinizi nasıl temizleyeceğinizi bilmektir. Tahmin edebileceğiniz gibi, cihazınıza veya tarayıcınıza bağlı olarak bunu yapmanın birkaç yolu vardır. Masaüstü tarayıcınızdan başlayarak size çeşitli cache temizleme işlemlerini anlatacağız.
Tarayıcınızın Önbelleğini Temizleme
Bir son kullanıcının önbelleğe alma ile sahip olacağı en yaygın cache alma işlemidir ve web tarayıcısı üzerinde gerçekleşir. Bu tarayıcı önbelleğini temizlemek, web sitesinde sorun olması durumunda tekrar çalışmasını sağlamanın denenmiş ve güvenilir bir yoludur. Bu nedenle, genellikle bir şeyi kapatıp tekrar açmak kadar işe yarar bir yöntemdir.
Her tarayıcının, önbelleğe çeşitli derecelerde erişmenizi sağlamak için özel bir tercihler ekranı olacaktır.
Kullandığınız tarayıcı için genelde tarayıcı geçmişi ve önbelleğe alınmış verilerin silinmesi işlemlerini uygulayarak tarayıcı üzerinde sitelerin önbelleklerini temizleyebilirsiniz.
İyi haber şu ki, bir önbelleği temizlemek genellikle bir kaç tık ile yapılabilecek kolay bir işlemdir. Çoğu tarayıcı, önbellekten temizlemek istediğiniz verileri seçmenize izin verir.
Cihaz Önbelleğini Temizleme
Akıllı telefonunuzun ve bilgisayarınızın da bir önbelleği vardır, çünkü onların da verileri hızlıca geri çağırmak için veri depolaması gerekir. Beklediğiniz gibi, her İşletim Sistemi (OS) ve platformun cache işlemini ele almasının farklı bir yolu vardır.
Örneğin, Mac’te macOS içindeki ~/Library/Caches/ konumuna gideceksiniz:
Burada bir kez, önbelleğin Çöp Kutusuna sürükleyebileceğiniz bir dosya koleksiyonu olduğunu fark edeceksiniz:
Windows 10’a gelince, işletim sisteminde bulunan birkaç farklı önbellek vardır. Bunun için DNS önbelleğini temizlemek için Komut İstemini Yönetici olarak çalıştırmanız gerekecek:
Buradan ipconfig /flushDNS girin. Çalıştırdığınızda, Windows DNS önbelleğini temizleyecektir:
Ayrıca Linux dağıtımlarının sistem önbelleklerini temizlemek için Terminal ve komut satırını kullandığını göreceksiniz:
DNS Önbelleğini Temizleme
Özellikle Windows 10 DNS önbelleğini temizlemekle ilgili olarak, sunucu ve DNS önbelleğe alma konusuna zaten değindik, ancak diğer platformlar için temizleme hakkında konuşmadık.
Farkında olmayanlar için, DNS önbelleği internete bağlanmak için yapılan en son girişimlerin tümünü, özellikle de etki alanı adlarını depolar. Başka bir deyişle, bilgisayarın internete nasıl bağlanacağını bulmak için kullandığı DNS aramalarının bir listesidir. Bu sayede tarayıcıya bir alan adı girdiğinizde arka planda önbelleğe alınmış DNS adresine erişim sağlanır veya ilk defa giriliyorsa, bu adres önbelleğe alınır ve daha sonraki girişlerde bu cache’den yararlanılır.
Cihazınızdaki diğer önbelleklerden farklıdır ancak bazı çapraz geçişleri olabilir. DNS önbelleğini temizlemeye başlamadan önce, yerinde üç şeye sahip olmalısınız:
- Bilgisayarınıza veya cihazınıza yönetici erişimi.
- Terminal, Komut İstemi veya Komut Satırına erişim.
- Komut Satırı Arayüzünü (CLI) kullanmak için gerekli beceriler
WordPress Önbelleğini Temizleme
WordPress söz konusu olduğunda, önbelleği temizlemek için uygulayabileceğiniz birkaç yol var. WordPress’in kendisi bir önbellek tutmuyor. Bunun yerine, kullandığınız eklentiler üzerinden cache (önbellek) üretebileceğiniz gibi, üretilen cache’i de silebilirsiniz.
Çoğu eklentide cache temizleme işlemi için cache temizleme (purge cache) butonu bulunmaktadır. bu sayede üretilmiş önbellek dosyalarını kolayca temizleyip yenisinin oluşturulmasını sağlayabilirsiniz.
Çoğu eklenti cache temizleme işlemini otomatize ederek size kolaylık sağlamak için seçenekler sunar. Özellikle bir sayfayı güncellediğinizde otomatik olarak yeni cache oluşturulması için programlanabilmesi nedeyle çok kullanışlı ve zahmetsizlerdir.
Son olarak
Web sitelerinin hızlı çalışması gerekir. Bunu yapmanın en performanslı yolu önbelleğe almaktır. Sunucular arasında sıklıkla çekilen ve gönderilen verileri depolamanın bir yoludur. veriler cache yoluyla kaydedildikten sonra, tarayıcılar bu verileri çok hızlı geri çağırabilir, bu da web sitenizin daha hızlı yüklenmesini sağlar ve sizi SEO’da başarılı olmanız için bir adım öne taşır.
Sağlam bir ana bilgisayar, sunucu tarafında önbelleğe alma özelliğine sahip olacak ve sitenizin bunu en optimum şekilde kullandığından emin olmak için elinden geleni yapacaktır. Dahası, iyi bir eklenti sitenizin daha da hızlı çalışmasını sağlar ve önbelleğe almak için her yönüyle yardımcı olmasını sağlar.