Mental(zihinsel) sağlık hakkında konuşmak biraz garip olabilir. Sinüs enfeksiyonundan ya da diş ağrısından bahsetmek bile daha kolaydır. Fakat şimdi bunu değiştirmeye çalışacağız.
Mental sağlık üzerine tartışırken dikkat etmeniz gereken en önemli anahtar kelime sağlıktır. Sağlık vücudunuzun olması gerektiği gibi çalışmasıdır.
Beyninizin de vücudunuzun bir parçası olduğunu kabul edersek mental olarak yaşanan sorunlar da sağlık sorunu sayılır. Mental sağlığımızı genel sağlık durumumuza dahil etmediğimiz zamanlarda ve farklı standartlara uyması gereken farklı bir nesne olarak baktığımız zamanlarda sorunlar ortaya çıkma eğilimi gösterir.
Mental Bakım Oldukça Önemlidir
Kırık bir bacağınızın olduğunu varsayalım, yapacağınız şey hastaneye gitmektir. Gribe yakalanırsanız da doktora gidersiniz. Beyin ise hep kendinden sorumlu oluyor.
Peki neden panik atak geçirince, depresif anlar yaşayınca ya da bunalmış hissedince aynı şekilde kendinizle ilgilenmiyorsunuz? Bu gibi durumlarda ilk atılacak adım bir doktora ya da danışmana gitmek olmayabilir. Fakat yine de yapılması gereken bazı şeyler var.
Tüm mental problemlerin çok kötü sonuçlar doğuracağını söylemek karamsarlık olur. Bu durum bazen çok çalışmanın verdiği strestir. Bazen de kişisel yaşantınızdaki bazı sebeplerden dolayı bunalırsınız ve iş hayatınızdaki performansınız düşer. Hatta bazen de tamamen sebepsiz yere mutsuz olursunuz.
Bu gibi durumlarda zihinsel sağlığınıza geri kavuşmanız gerekir. Çünkü zihniniz (beyniniz, haliyle vücudunuz) artık sağlıksızdır.
Sağlıksız Bir Beyin Nasıl Onarılır?
Konu zihinsel sağlık olduğunda çoğumuz kendimize nasıl bakacağımızı bilmiyoruz. Hatta çoğumuz düzenli olarak panik atak geçirmeye başlayana kadar bir danışmandan yardım almıyoruz.
Zihinsel sağlığınızı tekrar kazanmak adına aşağıda bazı uygulaması kolay yollar var. Tabii ki bu yolların içinden size daha uygun olanı seçebilirsiniz ve üzerinde bazı değişiklikler yapabilirsiniz.
Sizi Gülümseten Bir Şey Yapın
Mental sağlığınız üzerine yapacağınız bakımın önemli bir kısmı perspektiftir. Hiç kimsenin yapamayacağı şeyleri kendiniz için yapıyor olmalısınız. Fakat bunları yaparken çok atletik hareketler yapmanıza ya da kendiniz için Apple Watch, Play Station 4 ya da 4K TV gibi ürünler satın almanıza gerek yok. (Aslında bunları alarak da kendinizi gülümsetebilirsiniz.)
Sizi gülümseten şeyin ne olduğu çok da önemli değil. Mantıklı ve yasal olması yeterli. Bu şey bazen sabah uyanıp evcil hayvanınızla yapacağınız bir koşudur. Bazen de yine sabah uyanıp sadece Twitter’ı kontrol etmektir. Ya da kendiniz için bir çiçek seçip vazoya yerleştirebilir ve masanın üzerine koyabilirsiniz.
Gülmenizi sağlayacak herhangi bir şey için birkaç saniyenizi ya da dakikanızı ayırın. Her gün mutlaka bunu yaptığınızdan emin olun. Her gün. Böylelikle ruh haliniz karanlıktan kurtulacak ve gün ışığına çıkacaktır.
Meditasyon Yapın
Çeşitli kitapların ortak fikirlerine göre meditasyon yapan insanlar yapmayanlara göre ortalama %10 oranında daha mutlu oluyor. Hatta bu oranla ilgili Dan Harris’in “10% Happier” adında bir kitabı var. Bu yüzden önyargılı yaklaşmadan önce meditasyona bir şans vermelisiniz. Ayrıca unutmamak gerekiyor ki meditasyon tonlarca bilim tarafından destekleniyor.
Meditasyon yapmanın güzel yanı, zihinsel sağlığınızdaki olumlu değişikliklerin hepsini izleyebiliyor olmanızdır.
Meditasyon, nerede ve ne zaman bulunduğunuz ile ilgilidir. (Özellikle farkındalık meditasyonu.) Kendi mental bakımınızla ilgili olan meditasyon ise ilginçtir, çünkü dilediğiniz zaman dilediğiniz yerde yapabilirsiniz. Alışveriş yaparken, araba kullanırken ya da masanızda çalışırken. Meditasyonun temeli disiplin ve odaklanma yeteneğidir.
Meditasyon yaparken bir mantrayı ya da bir cümleyi tekrarlayabilirsiniz. Genelde insanlar “Nefes al, 1, 2, 3, nefes ver, 1, 2, 3.” şeklinde tekrarlamalar yaparak odaklanırlar.
Odaklanma konusunda size psikolojik destek vermesi için bulunduğunuz yerin karşısına bir kedi yavrusu posteri asabilirsiniz.
Odaklanma ve nefes alıp verme işlemlerine alıştığınız zaman 2 yeni beceri kazanırsınız:
- Yerinde tepki vermek ve tepki vermemek.
- Rahatsız bir şekilde oturmak.
“Rahatsız Bir Şekilde Oturmak” Ne Anlama Geliyor?
Bazen işler orantısız bir hal alır. Küçük meseleleri büyütürüz ve bu durum bizi daha kötü bir hale sokar. Rahatsız bir şekilde otururuz. Bu ifadenin anlamı, istenmeyen olaylar karşısında hemen bir kaçış yolu bulmak yerine kalarak mücadele etmektir.
Bir sürü küçük sıkıntının olması ve sinirlenmek oldukça korkunç bir durumdur. Fakat bu küçük sıkıntılar artık son buluyor. Eğer parmaklarınız kesilmediyse ya da başınıza başka bir felaket gelmediyse meditasyon durumu ele almak için ve özbakımınızın nasıl yapılacağını öğretmek için yeterlidir.
Örneğin; Windows 10 işletim sistemine sahip bilgisayarınız hızlıca açılmadığı zaman, Ubuntu’ya geçme fikrini hemen vermemelisiniz ve gerekirse Windows’u 2 hafta içinde 5 kez yeniden yüklemelisiniz. O sırada nefes egzersizleri yapmaya devam…
Bu gibi durumlarda duruma net tepkiler vermemek gerekiyor. Yukarıdaki örnek için vereceğiniz tepki de Ubuntu kurmaktır. Bu tarz küçük sorunları tanımlamaya ve anlamaya başlayınca bu sorunların dünyanın sonu olmadığını göreceksiniz. Sabırlı olun ve önce Windows’u kurtarmayı deneyin. İşte bu sorunlarla baş etmek rahatsızlık içinde oturmaktır.
Kendiniz için zaman ayırın ve stres seviyelerini kontrol etmeyi aktif bir şekilde öğrenin, böylelikle zihinsel sağlık hakkındaki en büyük özbakımınızı gerçekleştirmiş olursunuz.
Zaman Ayırın
Zihinsel sağlığınızı daha iyi hale getirmek istiyorsanız tüm günlerinizi ve çalışma saatlerinizi düzenlemeniz gerekiyor.
Yapmanız gereken işi 5-10 dakika sarkıttığınız bir zaman olmuştur mutlaka. Size de sanki işinizi 24 saat bekletmişsiniz gibi gelmedi mi? Bu gibi durumlar hayatınızı ve zihinsel sağlığınızı olumsuz etkiler.
Burada dikkat etmelisiniz ki işiniz tüm hayatınızdan ibaret değildir. Bu oldukça önemli bir noktadır. İşinizi biraz geç teslim ettiğiniz zaman, o işle ilgili diğer çalışan insanların da işleri sarkacaktır. Böylelikle stres sahibi olursunuz ve zihinsel sağlığınız bozulur. Biraz rahatlamak, daha programlı çalışmak ve işinizin sarkmasına sebep olan sorunlardan kurtulmak mental sağlığınızı geri kazanmanız konusunda size yardımcı olacaktır.
E-postalarınızı ayrıştırın ve hafta sonu iş hesaplarınızı kontrol etmeyin. Eğer bir freelancersanız müşterilerinize belirli çalışma saatleriniz olduğunu ve o saatlerin dışında çalışamayacağınızı belirtin. Bir işi almadan önce varsa patronunuzu ya da supervisor’ınızı da bilgilendirin. Her şirketin kendine özgü bir kültürü ve politikası vardır. Fakat yöneticileriniz, ekstra bir iş aldığınız zaman sorumluluklarınızdan kaçmayacağınızı ve işinize aynı özeni göstereceğinizi anlayacaklardır. Sonuçta geçinmeye çalışıyorsunuz.
Tüm bunları yaptığınız zaman çalışma saatleriniz dışında iken dünyanın geri kalanı sizinle temasa geçmeyecektir ve ne kadar rahatlayacağınıza inanamazsınız.
Tatil Günleriniz Olsun
Bazı tatil günlerinizin olmasını öneriyoruz. İş dışında zaman geçirmeniz oldukça önemlidir. Bazı şirketler tatil günleri almanızı zorlaştırabilir. Fakat bir şekilde bir fırsat bulmalı ve kendinize tanıdık yüzlerden uzak durarak zaman ayırmalısınız.
Tatil günleri ile birlikte zihninize tatlı bir reset atmış olursunuz. Bu resetin ardından daha dinç ve daha üretken olarak işinize dönersiniz. Hatta bu tatil günlerinde evinizden ayrılmanıza gerek bile yoktur. Sadece bir şekilde dinlenin.
Online ya da Offline, Biriyle Konuşun
Yalnız değilsiniz, birileriyle konuşun. Olan biteni anlattığınız zaman karşınızdaki kişi sizi anlayabilir. Bir dayanışma ya da dertleşme ortamı olmasa bile olan biten hakkında konuşmak faydalıdır.
Konuştuğunuz zaman sadece kendinize fayda sağlamış olmazsınız, aynı zamanda karşınızdakine de yardımcı olursunuz.
Zihinsel durumunuz hakkında konuşmanız baskı ve stresi hafifletir. Sizi bunaltan şeyleri kelimelere dökmeniz sadece mental sağlığınızı iyileştirmekle kalmaz aynı zamanda rahat bir kafa ile işinize daha iyi odaklanırsınız ve daha az zaman harcayarak ilerlersiniz. Olan biteni paylaşmak, size daha geniş bir perspektif kazandırabilir ve böylelikle daha önceden göremediğiniz noktaları görebilirsiniz.
Kabul edip yapmak oldukça zordur fakat danışman ya da psikiyatr gibi bir zihinsel sağlık uzmanına görünmek yüksek ihtimalle size yardımcı olacaktır. Fakat bu konuşmak için tek seçeneğiniz değildir. İş arkadaşınızla, eşinizle ya da ailenizden herhangi biriyle konuşabilirsiniz. Hatta sosyal medyada tanıştığınız bir kişiyle konuşmak bile isteyebilirsiniz. Kim olduğu hiç fark etmez, mutlaka size yardımı dokunacaktır.
The Legend of Zelda oyununun başında görünen mağaradaki ihtiyar adamın verdiği öğütü hatırlarsınız: Tek başına gitmek tehlikelidir…
Özbakımdan Kaçmayın
Özbakım kolay değildir. Fakat ikiye bölündüğü zaman hem fiziksel sağlığınızı hem de zihinsel sağlığınızı iyileştirebilecek birçok strateji var. Bu stratejiler çok fazla enerji de tüketmiyor. Gününüzün sadece birkaç saniyesini alıyorlar. Zamanla bu süre dakikalara, saatlere hatta aylara yıllara kadar uzar. Uzun vadede düşünemeyeceğiniz kadar çok özbakım alışkanlığına sahip olmuş olursunuz ve bu alışkanlıklar hayatınızın bir parçası olur.