İnternette gezinen kullanıcılar arama sonuçlarındaki bir sayfaya tıkladığında beklemekten hiç hoşlanmaz. Tıklanan sayfanın hızlı bir şekilde açılmasını ve ekranında gözükmesini isterler. Bu yüzden web sitelerinin açılış hızı yüksek olmalıdır. Arama sonucundaki bir web sayfasına tıklandığında sayfa üç saniye içerisinde açılmazsa birçok kullanıcı geri tuşuna tıklayarak başka bir sayfaya yönelir. Bu durum size ciddi oranda organik trafik kaybettirir. Sonuç olarak SEO kapsamında hız çalışması yaparken, Time To First Byte (TTFB) optimizasyonunun ve diğer hızlandırma çalışmalarının yapılması son derece önemlidir.
İçerik Tablosu
Time To First Byte (TTFB) Nedir?
TTFB, en basit tabiriyle istenen bilginin ulaşmaya başladığı ana kadar geçen süredir. Diğer bir tabirle web sitesi adresine tıklanması ile sayfanın görüntülenmeye başlaması arasındaki zamandır. Bu süreç, 3 adımdan oluşur;
- Kullanıcının konumuna ve internet bağlantı kalitesine göre değişebilen sunucu isteği,
- Kullanıcının talebine göre oluşturulan yanıt için geçen süre,
- Yanıtın kullanıcıya ulaştırılması için geçen süre.
Kullanıcıya geri dönüş süresi, toplam TTBF’nin %40’ını oluşturmaktadır. TTBF ne kadar yavaşsa, kullanıcının site içeriklerine ulaşması o kadar uzun sürer. Bu yüzden TTBF hız optimizasyonu için dikkat edilmesi gereken önemli unsurlardan biridir.
TTFB Kullanıcı ve Web Site Hızı İçin Neden Önemlidir?
Google, arama sonuçlarında web sayfalarını sıralarken hız faktörüne oldukça fazla önem verir. İlk sayfa ve ilk sıralarda yer alan siteler sonraki sayfalarda yer alan sitelerden daha hızlı çalışır. Üst sıralarda yer almasını sağlayan önemli etkenlerden biride budur. TTFB değerinin düşük olması sitenin hızlı yükleneceği anlamına gelmez. TTFB sadece bir yanıt verme ölçüsüdür. İletişimde olunan sunucunun hızlı geri dönüş yaptığı anlamına gelir. Taleplere hızlı yanıt veren bir sunucu, kullanıcı için önemsenen bir konudur. Time To First Byte skoru statik içerikler için 100ms, dinamik içerikler için 200ms altında olmalı, 500ms üzerinde olmamalıdır. 500ms hem kullanıcıların hem de Google’ın tolere edebileceği bir değerdir. Google, arama sonuçlarında web sayfalarını hızlarına göre listelerken Google Pagespeed skoruna göre bir değerlendirme yapar. TTFB, her ne kadar kullanıcı açısından siteyi hızlandıran temel etkenlerden biri olmasa da Pagespeed skorunu etkileyen önemli terimlerden biridir.
TTFB’nizi Nasıl Kontrol Edebilirsiniz?
Yüksek TTFB değeri ile karşılaşmanız durumunda bir performans sorunu olup olmadığını kontrol etmelisiniz. Bu çerçevede TTBF değerini ölçmek için birkaç kaynak kullanabiliriz:
- Bytecheck; zaman değerini 6 başlık altında inceleyip sonucu ayrıntılı bir şekilde görebileceğiniz basit çevrimiçi araçlardan biridir.
- WebPageTest; TTFB ile birlikte temel ölçümleri içeren bir dizi rapor sunar. Testi yaparken her coğrafyadan konum seçebilir, değişik hızlarda ve tarayıcıda test edebilir, önemli ölçüde değişip değişmediğini görmek için farklı çözünürlüklerde çalıştırabilirsiniz.
- KeyCDN; Seçim yapmadan direkt olarak aynı anda 10 farklı konuma göre sonuçları önünüze getirir. Mesafeye bağlı olarak TTFB değerinin nasıl değiştiği kolaylıkla tespit edilebilir. İçerisinde farklı performans ölçüm araçlarını barındırır.
Çevrimiçi performans ölçüm araçlarına ek olarak; Gtmetrix, Pingdom, Geekflare işinize yarayabilir. Her performans aracının ufak da olsa farklı sonuçlar verebileceği unutulmamalıdır. Farklı zamanlarda yapılan ölçümlerin doğru değerlendirilebilmesi için aynı performans ölçüm aracının kullanılması tavsiye edilir.
TTFB Nasıl İyileştirilebilir?
TTFB ölçümü yapıldıktan sonra iyileştirme alanlarına odaklanılmalıdır. TTFB’ye yönelik performansı etkileyen faktörler aşağıda olduğu gibidir;
- Yüksek web trafiği: yeterli sağlayıcıya sahip olmayan siteler için yüksek trafik yavaşlama sebebidir,
- Ağ Problemleri: ağ iletişim gecikmeleri,
- Sunucu seçimi: sitenize uygun hızda ve kapasitede sunucu seçimi,
- Kullanıcı platformu: kullanıcının sahip olduğu altyapı özellikleri,
- DNS yanıt süresi: sunucunuzun alan adınızı tanıması ve bir IP adresine çevirmesi için geçen süre,
- Dinamik içerik: sitenize sık sık eklenen etkileşimli içerikler,
TTFB’yi etkileyen unsurlar çoğunlukla bizim dışımızda gerçekleşir. Bazı başlıkları iyileştirmek tabii ki mümkün değildir. Kullanıcının sahip olduğu kötü bağlantı hızı ile yavaş çalışan bir istemci çok iyi Time To First Byte değeri olan bir siteyi getirmekte zorlanacaktır. Web site sahipleri tarafından kullanıcıyı iyileştirmek imkansız olduğu için diğer sitelerle arasındaki kullanıcı değerlendirmesi sadece o kullanıcı açısından eşittir. Dolayısıyla farklılık yaratacak alanlara yönelmek doğru bir yaklaşım olacaktır. TTFB değerinin optimize edilmesine yönelik sunucu tarafında yapılabilecek SEO çalışmaları mevcuttur. Bu kapsamda;
- Content Delivery Network (CDN) Kullanımı
- Sunucu (Server) Seçimi ve Özellikleri
- Dinamik İçerik ve Kaynak Kullanımı
- Back-end Optimizasyonu
Content Delivery Network (CDN) Kullanımı
CDN; iletim ağı teknolojisidir. TTFB değerlerinin iyileştirilmesinde ilk karşımıza çıkan yöntemdir. Kullanıcı ile sunucu arasındaki mesafe; TTFB değeri için çoğu zaman belirleyicidir. Temelde herhangi bir web sitesinin sabit olduğunu düşünürsek dünyanın neresinden ulaşırsanız ulaşın sitenin yeri sabit ama kullanıcı yerleri farklılık gösterecektir. Dünyanın farklı yerlerinden ziyaretçi çeken siteler için yapılması gereken iyileştirmelerin başında gelir. Sitenin içeriğinde bulunan CSS, Javascript, resim gibi sabit dosyaların farklı konumlarda depolanması sağlanır. Kullanıcının bulunduğu en yakın depolama alanı ve sunucu ile ulaştırarak hızlandırma yöntemidir. Yani birden fazla konumda depolanan sabit veriler ile en yakın sunucu seçilerek dosyaların kullanıcıya en hızlı şekilde gönderilmesi sağlanır. Ayrıca sabit kaynakların farklı konumlarda depolanmasıyla asıl sunucu yükü azaltılabilmektedir. Bu sayede dönem dönem yaşanan yoğunluklarda veri merkezlerindeki sıkışıklıkların önüne geçilebilmesi mümkün hale gelmektedir. İşlem sayılarının azalması nedeniyle asıl sunucunun taleplere yanıt verme oranı da azalacak, asıl sunucu üzerinden yapılan işlemler daha rahat ve hızlı bir şekilde gerçekleşecektir. Günümüzde CDN servisleri depolama haricinde, depolanan verilerin (toplu sıkıştırma, küçültme vs.) optimizasyonları ile ilgili de destek vermektedir.
Sunucu (Server) Seçimi ve Özellikleri
Time To First Byte süresini optimize etmenin en önemli adımlarından biri kaliteli sunucuya sahip olmaktır. Web sitelerine sunucu hizmeti veren birçok firma vardır. Her konuda olduğu gibi sunucular için de ucuz ve küçük işletmeler size istediğiniz hosting hizmeti vermekte zorlanacaktır. Sunucu seçiminde aldığınız hizmetin hangi kalitede olduğunu değerlendirmeniz gerekir. Optimizasyonla ilgili konularda seçenekler sunan, problemlere hızlı yanıt vererek çözüm odaklı çalışan, güncel teknolojileri sunan, kesintisiz hizmet anlayışına sahip uzmanlaşmış hosting firmaları tercih edilmelidir. Sunucu seçimi yaparken web sitesinin büyüklüğüne, çektiği trafiğe ve sergilediği işlemlere göre sunucu fiyat/performans analizi yapılmalıdır.
Dinamik İçerik ve Kaynak Kullanımı
Bazı içerikler doğası gereği dinamik yapıdadır. Bu içerikler; kullanıcıların kolayca güncelleyebileceği ya da etkileşimleri ile değişim gösteren videolar, resimler, animasyonlar içeren görsel yapıda olan içeriklerdir. Bilgilerin tekrar tekrar işlenmesi nedeniyle dinamik içerik ve kaynak kullanımı, sunucunun yanıt verirken tekrara düşmesine neden olur. Bu durum isteğin işlenme süresinin uzamasına sebep olur. Dinamik içeriklerin sebep olduğu yavaşlamaların önüne geçmek için öncelikle kullanımlarının azaltılması gerekir. WordPress gibi oluşturulan sayfalarda önbellek uygulamaları hayata geçirilerek, veritabanı ile yoğun iletişim içerisinde olan sunucuların iyileştirilmesi sağlanmalıdır.
Back-end Optimizasyonu
Back-end yani veritabanı planlaması; TTBF için oldukça önemlidir. Kimi zaman arka planda kurgulanan yazılımlar TTBF değerinin artmasına sebep olabilir. TTBF sorgulaması yaptığınız sırada herhangi bir istek ile alakalı işlem yoğunluğu bulunmuyor ancak Time To First Byte değeri yüksek çıkıyorsa, back-end kontrolü yapılmalıdır. Veritabanı kontrolünde sorgu (query) sürelerinin arttığı tespit edilirse back-end optimizasyonu yapmak faydalı olacaktır.
Sonuç
Web site performansını arttırmak; sitenizi ziyaret eden kullanıcıların hem web sitenizden maksimum düzeyde faylanmalarını sağlamak, hem de sitenizde gezinirken gecikme veya tasarım odaklı sorunlar yaşamasının önüne geçer. Bu yaklaşım kullanıcı deneyiminizi iyileştirir. Google’da son dönemde kullanıcı deneyimi ve etkileşimi iyi olan siteleri ödüllendirmektedir.
Siz de web sitenizde kullanıcı deneyimi ve site içi teknik optimizasyonları yaparak hem web sitenizi kullanıcılarınız için kullanışlı bir alana dönüştürebilir, hem de Google’daki başarısına pozitif katkıda bulunabilirsiniz.